Nog nieuws over Roger Jacobs

Op 19 september zal Roger in Oostende een lezing geven over ‘Murray Bookchin en het gemeentelijke zelfbestuur’ n.a.v. de komende gemeenteraadsverkiezingen. Ook zullen vragen ivm het al dan niet gaan stemmen en het belang van lokaal activisme aan bod komen. De lezing wordt georganiseerd door het plaatselijke Masereelfonds en gaat door op woensdag 19/09 in het Ontmoetingscentrum De Boeie, Kerkstraat 35 in Oostende, tussen 20 en 22 uur. In het herfstnummer van Oikos zal het tweede deel over Bookchin verschijnen: over diens politieke theorie van het libertaire municipalisme.

Roger Jacobs over Murray Bookchin in het tijdschrift Oikos

"En heb je al gehoord van de sociale ecologie, met denkers als Murray Bookchin? Want houdt de opvatting dat de mens de natuur moet overheersen, niet rechtstreeks verband met de overheersing van de ene mens door de andere?" Zo kondigt het tijdschrift Oikos één van de teksten in het nieuwe nummer aan. Sociale ecologie en politiek bij Murray Bookchin is een tekst die door Roger Jacobs geschreven werd, de eerste in een gepland drieluik van teksten voor het tijdschrift. De hoofdfocus ligt daarbij op de sociale en politieke filosofie van Murray. 85 jaar werd hij, en tijdens dat lange leven doorzwom hij aardig wat verschillende waters. Zo vond hij in zijn jonge jaren vooral inspiratie bij Karl Marx, onder de invloed van het Marxisme en ontgoocheld in het Stalinisme van de Amerikaanse Communistische partij zocht hij al gauw zijn heil in het denken van de groep rond de Duitse politieke vluchteling Josef Weber, een groep die het tijdschrift Contemporary Issues uitbracht. Roger Jacobs beschrijft de intellectuele ontwikkeling van de jeugdige Murray goed, en gaat in op de manier waarop onder andere Josef Weber daar een bepalende rol in speelt.

De ouder wordende Bookchin bouwt steeds minder voort op het werk van Weber, en dan sterft Weber ook nog eens. Eén van de nieuwe invloeden op het denken van Murray is de veel over stadsleven schrijvende Lewis Mumford. Hoe steden historisch tot ontwikkeling zijn gekomen lijken zowel Bookchin als Mumford sterk te interesseren. Bookchin verdiept zich bijvoorbeeld volop in het politieke leven van het Oude Athene. Hij wordt ook een pionier van het ecologische denken, schrijft over chemicaliën en pesticiden, en de invloed die deze hebben op de menselijke gezondheid. In 1962 verschijnt zijn boek Our synthetic environment, dat "vormt de weerslag van zijn onderzoek in de voorgaande jaren naar de effecten van de uitdijende kapitalistische logica op het fysieke en psychische welzijn van de bevolking" (Jacobs, 2018). Hij verwijst naar "de geïnstutionaliseerde menselijke verhoudingen en de weerslag daarvan op de natuur". Murray wil naar een duurzaam evenwicht tussen mens en natuur, en houdt een pleidooi voor een meer menselijke schaal en ecologische technologie. Bookchin gaat zichzelf niet alleen steeds meer interesseren voor ecologisch denken maar ook voor (sociaal) anarchisme. Roger Jacobs: "Anarchistische noties van een evenwichtige samenleving, een directe democratie, een menswaardige technologie en een maatschappelijke decentralisatie zijn niet langer louter wenselijk maar ook noodzakelijk geworden. Het zijn niet langer utopische ideeën maar ze zijn de maatschappelijke voorwaarden geworden voor het menselijk overleven." Bookchin omschrijft zijn eigen denken voortaan als sociale ecologie, de basis daarvan is volgens hem "de overtuiging dat al onze hedendaagse ecologische problemen hun oorsprong vinden in diepgewortelde maatschappelijke problemen". Hij zoekt de oorzaken van de ecologische crisis vooral in de wetmatigheden van de moderne markt en de sociale hiërarchieën die in de loop van de geschiedenis zijn ontstaan. Denk daarbij dus niet alleen aan industrieel kapitalisme en de klassenmaatschappij die er zo kenmerkend voor is, maar ook aan onderdrukking en overheersing op het vlak van huidskleur, gender en leeftijd. Witte mensen die niet-witte mensen discrimineren, mannen die vrouwen overheersen en jongeren die door ouderen klein worden gehouden. Zowel Bookchin als Jacobs hebben daarom aangedrongen op een verandering van de maatschappelijke structuren. Jacobs: "Er zullen nieuwe instellingen gecreëerd moeten worden waarin de principes van de niet-hiërarchische maatschappij in ere hersteld worden. De ecologische ethiek moet uitdrukking vinden in een politieke filosofie die de contouren van die nieuwe instellingen omschrijft evenals die van de politieke beweging die ze tot stand kan brengen."

Over mei '68 en communalisme

Murray in Lyon (1984)

Vandaag ontdekte ik een webpagina met enkele oudere teksten van Murray Bookchin. In Anarchy and Organization: A letter to the left uit 1969 schrijft Murray over o.a. de gebeurtenissen in het Parijs van 1968. En in What is Communalism? The Democratic Dimension of Anarchism uit 1994 wordt veel ingegaan op de direct democratische en anderzijds individualistische invloeden in het anarchisme. Nog later stapte Murray terecht van het idee af dat communalisme de democratische dimensie van het anarchisme is. Communalisme is immers ideëengoed dat op zichzelf staat. Het heeft nauwe connecties met libertair socialisme, en je vindt er sporen van terug in het denken van Hannah Arendt en in een democratisch marxisme. Binnen de Anarchistische traditie gaat het gemeente-staat conflict op z'n minst terug tot Proudhon's boek over federalisme uit 1863, dat opriep voor een federatie van autonome communes. Voor meer over de origines van het communalisme, zie dit in het Nederlands vertaalde interview uit 1997 dat Chuck Morse toen met Janet Biehl had.

Leesgroep sociale ecologie en politiek

We bespreken binnenkort de eerste 2 delen van het in het Nederlands vertaalde boek 'Sociale ecologie en politiek' van Murray Bookchin. Op 12 augustus bespreken we een door Roger Jacobs geschreven tekst over de Koerdische politiek in Rojava (deze tekst staat eveneens in het boek, het is een verduidelijkende aanvulling om duidelijk te maken wat de politieke invloed van Murray Bookchin in Koerdistan is). Op 26 augustus lezen we de inleiding tot het boek, geschreven door Marius De Geus. Meer informatie over het boek hier. Heb je interesse om mee te doen dan neem je best contact op via anderepen@gmail.com.

Radicale landbouw

Op anarchisme.nl vindt men veel teksten van Murray Bookchin terug die in het Nederlands vertaald werden, nu ook Radicale landbouw, een tekst die in het Engels voor het eerst verscheen in 1972. Bij mijn weten heeft Murray daarna nooit nog zoveel over landbouw geschreven. In 1962 schreef hij, onder het pseudoniem Lewis Herber, ook al het boek Our synthetic environment, waarin hij waarschuwde voor de gevaren van het gebruik van pesticiden.

Nieuw interview met Janet Biehl

Vredesactivist Ludo De Brabander interviewde Janet Biehl, de Koerdische solidariteitsactiviste en vertaalster van verschillende boeken over de Koerdische kwestie naar het Engels. Ze komt uit Vermont, de kleine ‘Green Mountain State’ in het noorden van de Verenigde Staten. Ze was medewerkster en metgezel van Murray Bookchin in de laatste 19 jaar van diens leven.

Boekvoorstellingen 'Sociale ecologie en politiek' van Murray Bookchin - Antwerpen, Dendermonde, Mechelen

Met Roger Jacobs, samensteller van het boek. ---- In de bundel Sociale ecologie en politiek zijn acht vertalingen van de meest kenmerkende en invloedrijke artikelen van Murray Bookchin opgenomen. Deze Joods-Amerikaanse filosoof werkte een innovatieve libertaire theorie uit, waarin de aandacht uitgaat naar het oplossen van de fundamentele ecologische, sociale, economische en politieke problemen van de moderne tijd. Geplande boekvoorstellingen: Avondlezingen in Mechelen (donderdag 26 april om 20u, boekhandel De Zondvloed), Antwerpen (donderdag 3 mei om 20u, boekhandel De Groene Waterman) en Dendermonde (dinsdag 8 mei om 19u45, georganiseerd door Vorming+).

Als kind voortbouwen op de Joodse Verlichting

Hier vind je een filosofische inleiding tot het leven en werk van Murray Bookchin, gepubliceerd in 2002 en geschreven door Roger Jacobs. De tekst gaat onder andere over hoe hoe Bookchin voortbouwde op de Joodse Verlichting, en daarna evolueerde van Marxist tot Sociale Ecologist (en hoe dat zo kwam).

Andy Price over het politieke project van Murray

Op de site van Globalinfo verschenen er twee vertaalde artikelen van de Britse politicoloog Andy Price, uit het boek Recovering Bookchin. Social Ecology and the Crises of Our Time. Andy Price: "Kan Bookchins model van directe democratie en gemeentelijk zelfbeheer verhinderen dat er nieuwe vormen van hiërarchie en overheersing zouden kunnen onstaan? Volgens Bookchin vormt de directe democratie van de wijkraden een school waarin een nieuwe manier uitgewerkt wordt om de wereld vorm te geven maar ook een nieuwe manier om te reageren op de sociale problemen van hiërarchie en overheersing." De vertaling deed Johny Lenaerts, en de teksten zijn eerder verschenen in het tijdschrift Buiten de Orde.

Sociale ecologie en politiek, een interview met initiatiefnemer Roger Jacobs

Recent verscheen er een boek van Murray Bookchin in het Nederlands. Sociale ecologie en politiek is nu al het boek van het jaar, niet omdat het zoveel interesse van mensen wekt maar wel omdat het een boek is dat op een zeer goed moment komt. Meer op de blog van Andere pen.

Walter Lotens recenseert werken van Ico Maly en Murray Bookchin

Je kent Walter Lotens misschien van zijn reisverhalen of zijn geschiedschrijving van het Antwerpse socio-culturele centrum Elcker-ik. Maar Walter schrijft niet alleen boeken, hij maakt ook boekrecensies. En de meest recente boekbesprekingen van zijn hand zijn meer dan de moeite om te lezen. In 'Antiverlichtingsidealen, het nieuwe normaal' bespreekt Lotens het nieuwe boek van Ico Maly over Nieuw Rechts. Aan de hand van het boek maakt hij duidelijk hoe Bart De Wever en Donald Trump uit het vaatje tappen van een nieuwe ideologische stroming die ontstond uit een reactie op het Nieuw Links van de jaren zestig, en hoe het bespelen van 'sociale' en andere media daarbij extra belangrijk wordt. "Maly schraapt de honing weg, duikt in de algoritmische onderwereld van het net en dringt zo door tot de harde kernboodschap van Trump en De Wever."

Als reactie op Nieuw Rechts hoopt Walter Lotens "een Nieuw, meer anarchistisch geïnspireerd Links", mee op de rails te krijgen. Hij zoekt daarvoor inspiratie in het municipalisme van Murray Bookchin en anderen, een politieke praktijk waarin meer ruimte is voor de idee van het lokale, de wijk en de gemeente als basis van zelfbestuur. Over Bookchin en zijn municipalisme schrijft Walter Lotens wel meer de laatste tijd. In 'Over een duurzame en libertaire samenleving' recenseert hij het werk van Murray Bookchin dat onlangs bij Uitgeverij Kelder verscheen. Het is al zeer lang geleden dat er nog eens een boek van Bookchin in het Nederlands verscheen. 'Sociale ecologie en politiek' is echter zeer de moeite om te lezen, en is vooral een bundeling van teksten die een overzicht bieden van het denken van een sociale filosoof uit Noord-Amerika van wie de politieke voorstellen steeds meer aan invloed winnen.

'Het revolutionaire programma van Bookchin' nu ook in het Nederlands

Op de website van Hydra is er in pdf vorm een nieuwe vertaling in het Nederlands van een recente tekst van Janet Biehl verschenen: 'Het revolutionaire programma van Bookchin'. "De vraag naar een rationele samenleving roept ons op om rationele wezens te zijn – recht te doen aan onze unieke menselijke vermogens en de commune der communes op te bouwen. Op veel plaatsen, betoogde Bookchin, sluimeren de oude democratische instellingen, verborgen binnen het weefsel van de republikeinse staten van vandaag. De commune ligt verborgen en vervormd in de gemeenteraad; de buurtraad ligt verborgen en vervormd in de wijk en de gemeentelijke confederaties verscholen en vervormd in regionale samenwerkingsverbanden van dorpen en steden." De vertaling werd ook van een lange inleiding voorzien door Hydra zelf.

Linken naar een alternatief in Syrië

De laatste tijd worden er regelmatig linken gelegd tussen een aantal kerngedachten uit de politieke filosofie van Murray Bookchin en de maatschappelijke praktijk zoals die in het noorden van Syrië gestalte krijgt in Rojava. Onlangs gebeurde dat nog in Le Monde Diplomatique, 'La Commune du Rojava. L’alternative kurde à l’État-nation', maar ook op de blog van Thom Holterman. Walter Lotens doet dat ook, in een boekbespreking over 'Sociale ecologie en politiek', het nieuwe boek in het Nederlands van Murray.

Nieuw boek in het Nederlands van Murray Bookchin

Het doet ons genoegen je op de hoogte te kunnen stellen van de uitgave van een bundeling toonaangevende essays geschreven door de Amerikaanse politieke ecoloog Murray Bookchin (1921 – 2006). De bundel verscheen onder de titel ‘Sociale ecologie en politiek’ en bevat de Nederlandse vertaling van 8 essays die kunnen fungeren als een eerste kennismaking met diens links-ecologische gedachtengoed. De Utrechtse Kelderuitgeverij droeg zorg voor de vormgeving en de inleidingen werden geschreven door de Leidse politicoloog Marius De Geus en Roger Jacobs. Het boek omvat zowel oude als meer recente relevante teksten. Het sluit af met het tot nog toe niet vertaald essay ‘Het communalistisch project’ (postuum uit 2007), dat Bookchin beschouwde als zijn politiek testament. Hier vind je meer informatie over het boek op de site van uitgeverij Kelder.

Murray Bookchin, Sociale ecologie en politiek. Bookchins radicale politieke ideeën over een duurzame en libertaire maatschappij, Kelder Uitgeverij, Utrecht, 2018, 224 p., € 15 (ISBN: 9789079395354). Het boek vind je in Antwerpen in de boekhandel De Groene Waterman. In Mechelen vind je het in boekhandel De Zondvloed. Het boek is nu ook te koop in de Hasseltse boekhandel Grim. Tevens kan het boek besteld worden via de Kelderuitgeverij in Utrecht (kelderuitgeverij@xs4all.nl), bij Zwart & Rood (ludwigxy@yahoo.com) en via roger.jacobs@telenet.be.